Bu yazı dizisinde işte bu konuya değineceğiz. Her yazıda konunun uzmanı bir konuğumuz olacak. İlk yazımız futbol ekonomisi ile başlıyor ve kulüplere iki önemli tavsiye ile devam ediyor...

"Kulüpler yüksek ücretli transferler yaparken çok zorlanacak, belki gerçekleştiremeyecek. Futbol ekonomisinde koronavirüsten dolayı daralma olacağını düşünürsek, öze dönüş kaçınılmaz."

Göztepe Teknik Direktörü İlhan Palut birkaç gün önce gazetecilere verdiği demeç içerisinde bu ifadeleri de kullanmıştı. Henüz Süper Lig'de çok yeni bir isim. Bundan önceki kariyeri, kısıtlı imkanlarla yönettiği takımlarda geçti ve oralarda başardıklarıyla bu noktaya geldi. Yani Palut için durum biraz daha iyi yönetilebilir. Peki ya diğerleri?

Zor zamanlar başladı

Futbol mantalitelerini transfer yapmak üzerine kuran birçok kulüp için zor zamanlar başladı. Kovid-19 salgını nedeniyle durma noktasına gelen futbol, ekonomik açıdan çökmenin eşiğinde. Avrupa'nın 5 büyük liginde zararlar milyar avrolarla ifade ediliyor. Türkiye'de o kadar büyük meblağlar olmasa da kendi ekonomisi için ciddi bir kayıp söz konusu. Son olarak Kulüpler Birliği Vakfı'ndan yapılan açıklamada, yayıncı kuruluşun ödemeleri yapmadığı ifade edildi. En önemli gelirleri yayın ve maç günleri olan kulüpler için bu durum çok ciddi bir krizin kapıda olduğunu gösteriyor.

Futbol, soyut etkisini somut sonuçlarına oranladığımızda aslında çok da büyük bir ekonomi değil. Dünyanın en değerli kulübü Real Madrid için 2019 yılında biçilen piyasa değeri 1 milyar 846 milyon avro. Oysa Brand Finance'ın 2019'da açıkladığı en değerli şirketler listesinin 100. sırasında yer alan Instagram'ın piyasa değeri 14 milyar avrodan fazla. Bu listede hiç futbol kulübü yok ama birçok futbol kulübünün etkisi listedeki 100 markanın çoğundan daha fazla.

Bol keseden harcama yok

Ekonomik olarak dar boğaza girmek üzere olan kulüpler zaten kısıtlı bir ekonomi içerisinde, en önemli harcama kalemleri olan maaş ve transfer bütçelerini yeniden gözden geçirmek zorundalar. Yeni dönem bütçelerini hazırlarken de transfer raporları artık başka bir anlam ifade edecek. Aklı başında hiçbir yönetici eskisi gibi bol keseden harcama yapmayacak.



Söz Ceyhun Kuburlu'da

Bu konuda işin uzmanına da kulak verelim. Futbol ekonomisi uzmanı, gazeteci Ceyhun Kuburlu şunları söylüyor:

"Futbol endüstrisi döviz kurlarındaki hareketlilik nedeniyle Türk Lirası bazında büyümüş görünse de aslında küçüldü. Bugün kulüplerin üç önemli gelir kalemi bulunuyor: Yayın, maç günü ve ticari gelirler (sponsorluklar dahil). Kulüpler ilk defa 3 gelir kalemini de kaybetti. Yani kasaya nakit akışı durdu."

Futbol bir noktada başlayacak, tıpkı hayat gibi. Buna inanıyoruz ve umudumuzu koruyoruz. Peki yeni sezon kadroları nasıl kurulacak? Zaten oluşturduğu etkiye kıyasla aslında küçük bir ekonomisi olan futbol daha da daralmışken, bol sıfırlı maaşlar ya da kulübün varlıklarını ipotekleyen bonservisler ödenmeyecektir. Buna da inanıyoruz ve umudumuzu koruyoruz... Ceyhun Kuburlu'nun bu konudaki tespitleri de bizi destekliyor: "Toplam gelir 4.2 milyar TL, bu paranın yarısı oyuncu, teknik direktör ücretlerine gidiyor. Ancak gelinen noktada artık bu rakamı ödemek neredeyse imkansız. Bir de avronun 7,5'a yaklaştığını düşünecek olursak neredeyse imkansız."

Bu yüzden artık hedef belli: Scout ekipleri ve akademideki oyuncuların analizleri.

Scoutların önemi artacak

Transferde ve kadro planlamasında çalışmalara başlayan kulüpler için doğru yollardan birisi, alternatif ligleri bilen scoutlarla çalışmak olacaktır. 1., 2. ve hatta 3. Lig'deki oyuncuları bilen scoutlar bu aşamada değer kazanacak. Oradaki gelişebilir oyuncular ya da henüz keşfedilmemiş isimler Süper Lig kulüplerinin transfer hedefleri olabilir. Unutulmamalı ki Mert Hakan Yandaş, Gökhan Gönül, Tuncay Şanlı gibi isimler alt liglerde oynarken keşfedilip Süper Lig'in yıldızları haline geldiler. Bir yerlerde hala keşfedilmeyi bekleyen yıldız adayları mutlaka vardır.

Yabancı transferi genel bir problem olacak

Yabancı transferi yapmak sadece bizim için değil dünyanın geneli için problem olacak. Yaşanan bunca şeyden sonra ülke terk etmek ya da yabancı bir ülkeden transfer yapmak her iki tarafın da alabileceği riskler midir, tartışılır. Bir de işin yasal boyutları var. Belki de sınırlar uzun bir süre açılmayacak. Ancak yine de her şeyin yolunda gittiği varsayımı üzerinden devam edersek, artık büyük liglerden transfer yapmak doğru bir hedef olmayacaktır. Bunun yerine Norveç, Yunanistan, İsveç, Danimarka, Gürcistan, İsrail gibi liglerden hazır oyuncular alınabilir. Gana, Senegal, Kamerun ve Nijerya gibi ülkelerden ise potansiyelli oyuncular tespit edilebilir. Ancak önemli bir detay var. Ceyhun Kuburlu'nun dikkat çektiği gibi; "Futbol pastasında payı küçük olan ülkelerde, liyakat sistemi ile ekipler kurulmalı. Artık üçüncü şahısların para kazanacağı bir platformdan çıkılması gerekiyor diye düşünüyorum." Kulüpler bunun için o bölgelere hakim scoutlarla çalışmak zorunda. Dikkat; menajerlerle değil scoutlarla!

Altyapı yatırımı artık çok daha önemli

Bir diğer hedef ise akademi oyuncuları. Teknik heyetler ve/veya futbol yapılanmaları şu sıralarda akademi oyuncuları ile ilgili geniş kapsamlı raporlar hazırlayıp incelemeye başlamalı. 'Hangi oyuncular gelecek sezon A Takım kadrosunun doğrudan bir parçası olabilir, hangi oyuncular doğrudan ilk 11 oynayabilir' sorularının cevapları bulunmalı. Ceyhun Kuburlu da benzer görüşte: "Kulüplerin yapması gereken tek şey kaldı o da altyapı yatırımı. 90'lar Almanya'sında olduğu gibi TFF'nin de katkılarıyla altyapıya sözde değil özde yatırım yaparak, 5 yıl sonrasının planlanması gerekiyor."

Hatta olayı bir adım daha ileri taşıyıp kendileri için -bir sebeple- kadroda yer bulamayacak ancak üst ligde oynayabilecek kapasitedeki oyuncuları kiralama bedeli olmadan başka kulüplere gönderebilirler. İçinde bulunduğumuz dönem dayanışmaya en çok ihtiyaç duyduğumuz günler. Bir yandan da futbol rakiple oynanan bir oyun. Rakibiniz olmazsa sizin varlığınız ne ifade eder ki?

Devam edecek: Gelecek Bölüm: Akademiler göreve hazır! 

Kaynak: TRT SPOR